Bağış

Turuz masraflarını karşılaya bilmemiz için yeni yılda Turuza destek olmak için [email protected] ile irtibata geçin.

Bağışlarınızı bu E-postaya bildirin: [email protected]

Bank kart bilgileri:

6104 3373 5031 8547

Iran Millet Bank

Mirəli Seyidov - Böri-Qurd Baki - 2006

4852
0
2016/5/3
Number of votes 2
Voting results 7

Mirəli Seyidov

Böri-Qurd

Baki - 2006

----------

 

 

ƏSKİ TÜRKLƏRİN SİMVOLU

Namiq Hacıheydərli

 

Əski türkcədə Aşina, Börteçine, Çine, Azərbaycan türkcəsində Qurd, Boz qurd, Anadolu türkcəsində Gök börü, Gök kurt, Gök yele, Yalınsak (Yalquzaq anlamında) Qırğız türkcəsində Coo börüsü, Qazax türkcəsində Kaskır, Kök çal, Tıva türkcəsində Kuu pörü, Özbək türkcəsində Kök yal və digər adların daşıyıcısı Boz qurd.

 

Əski türk və bozqurd xarakteri

Bozqurdlar da türklər kimi təşkilat halında yaşayar.

Bozqurd ailəsində ata ailənin başçısıdır.

Türk soylarında olduğu kimi boz qurd sürülərinin də tabe olduqları lideri var.

Bozqurd erkəyinin ömürlük bir dişi yoldaşı, dişisinin də yalnız bir erkəyi olur. Onlar bir-birini qısqanarlar.

Dişisi ölən erkək boz qurd bir daha heç vaxt başqa dişi qurdla yaxınlıq etməz və Yalquzaq olar. Dişi boz qurd da eləcə. Yalquzaq olan qurd çox təhlükəli olur. Artıq onlar hər şeyini və yaşam anlamını itirmiş kimi davranır, qurd törələrinə belə məhəl qoymur, çox bədbin və qəzəbli olur.

Qar üzərində hərəkət edən boz qurd sürüsü ayağını öndə gedən liderin izi üzərinə qoyaraq gedər. Onlarla boz qurdun getdiyi yerdə sanki üç-dörd boz qurd keçibmiş kimi ayaq izi qalar.

Anasını, atasını, yaxud bunların hər ikisini itirən körpə boz qurd ac qalmaq, ölmək təhlükəsi ilə üzləşmir. Bu zaman boz qurd ailəsi ona ata-anasının yoxluğunu unutdurur, yetim qalan balanı digər boz qurdlar «övladlığa götürür».

Qurd əhliləşməyən, azadlığını əldən verməyən yeganə heyvandır. Əyər o, ayağından tələyə düşərsə, azadlığının əlindən alınmasına nədən olan tələdəki ayağından «imtina edər», dişləri ilə ayağını üzər və qalan üç ayağı ilə qaçıb qurtular.

Qurd qeyri-yetkinliyə, zəiflik və xəstəlik mənbəyinə qarşı amansızdır. Onlar təbiətin ən sağlam heyvanlarıdır. Dünyaya gələn körpələrindən hansısa xəstə olarsa onu dərhal parçalayar, digər balalarına yedirər.

Qurdlar sürü şəklində hərəkət edər. Ov edərkən, təbiətdəki digər canlılardan qorunarkən həyatda qalmağın ən başlıca yolunun birliyin qorunub saxlanmasında olduğunun fərqindədirlər..

Qurdlar heç bir halda qorxu hissi keçirmir. Rəqibinə hücum edərkən ilk olaraq onun gözlərinə baxır, bununla rəqibinin gücünü və qorxub-qorxmadığını müəyyən edir.

Qurd üçün soy və qan təmizliyi çox önəmlidir, yurduna, ailəsinə və soyundan olanlara çox bağlıdır. Ailəsinə və yurduna təcavüz olarkən qurdun qəzəbi qarşısında heç bir canlı duruş gətirə bilmir. Hətta, intiqam hissi ilə irəliləyən qurddan aslanlar belə ehtiyat edir, yoldan çəkilir.

Qurdlar sürü şəklində ova gedərkən və ya ovdan qayıdarkən sürünün geridə qalan xəstə üzvü olarsa lider qurd tərəfindən parçalanıb öldürülür ki, digər canlıların əsiri olmasın.

Bütün heyvanlar təhlükə anında bir addım geri çəkilir, qurd isə bir addım irəli atılır.

Qurd düşməninə gözlənilmədən və arxadan saldırmaz. Üzbəüz, gözbəgöz dayanar, saldıracağını öncədən bəlli edər.

Əyər boz qurd ona saldıran çox sayda yırtıcının əhatəsində çıxılmaz durumda qalarsa, əsir olmamaq üçün sinəsini parçalayıb özünü öldürər.

Qurdun ən təhlükəli halı yaralandığı haldır. Ovçu və ya rəqib canlı tərəfindən yaralanan qurd əsla qaçmaz, əksinə qəzəb və qətiyyətlə onu yaralayana saldırar.

İkinci ərəb xəlifəsi Ömərin boz qurd simgəli türklər haqqında dediyi məşhur sözü var: «Türkü yaraladınsa mütləq onun işini bitir. Əks halda o, geri qayıdacaq. O zaman sizə aman olmayacaq. Türklər geri çəkilməyi, uduzmağı qəbul etmirlər».

Əski türk dastan, əfsanə və yazılarında qurd.........................

 

 

Writers:
The publishing year:
2006 (Anno Domini/AD)
Pages:
42
File Type:
PDF Document
Written or Spoken Language:
Azərbaycan Türkcəsi

 Sayın oxucular!
Turuz sitesi bir kültürəl ocaq olaraq dilçiliklə bağlı qonulardan danışır. Bu sitə dilçiliklə bağlı dəyərli bilgilər verməkdədir.Dilimizin tarixi və etmolojisi sahəsində çalışan bu sitə, sözlərin kökü və etimolojisi haqqında, başqa sitələrdən dəyişik olaraq, eyləmlə(fe'l) bağlı anlamların açıqlayır.
Sitəmizdə dilçiliklə bağlı bir çox kitab,sözlük, yazılar əldə edib oxuyabilərsiniz. Umuruq ki bu sitə, siz dəyərli, sayın oxucular yardımıyla, dilçilik qollarının gəlişməsi, yüksəlişi yolunda bir addım götürəbilsin.
Bey Hadi ([email protected])
Təbriz