Türklerin ilk yazılı üıünleri kabul edilen anıtlar üzerinde şimdiye kadar çeşitli
çalışmalar yapılmıştır. Metinler hakkındaki çalışmalar başlangıçta genelde doğru
metin tespiti konusunda olmuş, giderek faaliyetler ses ve yapı hatta özel şekiller
üzerinde yoğunlaşmıştır.
20. yy başlarında belki ilk fonetik çalışma Karl Foy tarafından Orhun
Türkçesinin kök hecesindeki "a, e" ve "i'' ünlüleri üzerinde yapılınıştır. 1949'da
Ahmed Cevad Emre Orhun Türkçesinin kısa bir fonolojisini yayımladı.
1957'de Osman Nedim Tuna "Köktürk yazıdannda ölüm kavramı ile ilgili
kelimeler ve "kergek bol-" deyiminin izahını yaptı. (Bilimsel Bildiriler TDK yay.
179 s. 131-148). 1970'de Muharrem Ergin "Orhun Abideleri" adıyla metnin
bugünkü Türkçesini ve kısa sözlüğünü yayımladı.