Turuz masraflarını karşılaya bilmemiz için yeni yılda Turuza destek olmak için [email protected] ile irtibata geçin.
Bağışlarınızı bu E-postaya bildirin: [email protected]
BTC: bc1q0lqs9dhsd6glk4hdslt83fwcrz9uvujk6lrcfl
USD(TRC20):TWrFZBWcvyDfQSA51cvXq52Es8VSHeFwQR
Bank kart bilgileri:
6104 3373 5031 8547
Iran Millet Bank
İraq Türkmen folkloru - qezenfer paşayev - baki-kiril
10790
1
2016/5/1
İraq Türkmen folkloru qezenfer paşayev- baki-kiril
عراق تورکمن فولکلورو - غضنفر پاشایئو- باکو - کیریل
Bilgehan Atsız GÖKDAĞ
Özet
Irak Türkmenlerinin kullandığı dil Azerbaycan Türkçesi ağızları içinde
değerlendirilmektedir. Irak Türkmen ağızları “ŋ” sesinin “v”ye ve “y”ye
değişmesi açısından başlıca iki gruba ayrılmaktadır. 1400 yıldır Irak’ta
yaşayan Türkmenlerin dillerinin hukuksal statüsü bölgesel dil seviyesindedir.
Doğu Oğuz grubunun güney kanadında yer alan Irak Türkmen Türkçesi,
kendine has ses ve biçim özellikleri ile birlikte eski Türkçe birçok unsuru
yaşatması bakımından dikkati çeker.
Anahtar sözcükler: Irak Türkmenleri, Azerbaycan ağızları, şekil bilgisi
SOME NOTES ON THE MORPHOLOGY OF THE IRAQI
TURKMEN DIALECT
Abstract
The speech of the Iraqi Turkmens is classified among the Azarbaijani
Turkish dialects. Iraqi Turkmen dialects are divided into two in accordance
with transition of the consonants from “ŋ” to “v” and “y”. Legal status of the
language of the Turkmens, who live there for 1400 years, is on the level of a
local language. The Iraqi Turkmen speech, which is member of the South
wing of the Eastern Oğuz group, is outstanding with its preserving many old
Turkic elements. Hat is own phonological and morphological of the Iraqi
Turkmen Turkish
Keywords: Iraqi Turkmens, Azarbaijani dialects, morphology.
Azerbaycan Türkçesi ağızları içinde değerlendirebileceğimiz Irak Türkmen ağızları,
yaklaşık 2,5 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. İran’ın Güney Azerbaycan, Tahran, Save
bölgesi ağızları ve Türkiye’nin Urfa, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep ağızlarıyla büyük
benzerlikler gösteren Irak Türkmen ağızları “ng” sesinin “-v-”ye ve “-y-” ye dönüşmesi
bakımından başlıca iki gruba ayrılmaktadır. Kerkük, Erbil, Dakuk, Mendeli, Hanekin, Kazaniye
ağzı “-v-” grubunu (gēldüv, ēlüv); Telafer, Altun Köprü, Duz-Hurmatu, Teze-Hurmatu, Kifri,
Beşir, Emirli ağızları ise “-y-” grubunu (eliy, geldiy) oluşturmaktadır (Buluç, 2007: 282). Batı
Oğuz diyalektleri, Anadolu ve Kuzey Azerbaycan sınırları dışında, Arap ve İran dilleri arasında
irili ufaklı adacıklar hâlinde yer alır. Güney Azerbaycan Türkçesinin varyantları İran’ın
Hamedan şehrinin kuzeyinden, kuzeybatıya doğru Urmiye ve Hoy üzerinden Türkiye’nin
Nahçıvan sınırına değin uzanır. Oğuz Türkçesinin Irak varyantları Suriye sınırı yakınlarında,
Türkiye sınırına 80 km. mesafedeki Türkmen şehri Telafer’den Bağdat’ın güneydoğusunda
Bedre bölgesinde uzanan bir şerit içinde, başta Kerkük olmak üzere ülkenin kuzeydoğusunda ve
Doç. Dr.; Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, [email protected]
114 Bilgehan Atsız GÖKDAĞ
merkez bölgelerinde dağınık olarak konuşulur. Bu şeridin kuzeyinde Türkiye, batısında Dicle
nehri, doğusunda İran sınırı yer alır. Doğudan kuzeybatıya doğru Kerkük, Musul, Telafer hattı
Türkiye’nin güneydoğusunda bir Irak Türkmen kuşağı oluşturur. Bu kuşak, Bayır-Bucak
Türkmenleri aracılığıyla kesintili olsa da Türkiye’nin en batısına doğru uzanır (Eker, 2008: 9495).
Irak Türkmen ağızları üzerine yapılan çalışmaların sayısı çok değildir. Hüseyin Şahbaz,
Çoban Hıdır, Beşir Bayat, Hidayet Kemal Bayatlı, Muhsin Kevser Nuri’nin Türkiye’de
yaptıkları doktora tezleri ile Önder Saatçi’nin yüksek lisans tezi Türkiye’de dil alanında yapılan
akademik çalışmalardır. Bunlar içinde sadece Hidayet Kemal Bayatlı’nın çalışması
yayımlanmıştır. Gazanfer Paşayev’in 1970 yılında Kerkük ağzının fonetiği ile ilgili doktora tezi
ve Paşayev’in de aralarında bulunduğu heyetin hazırladığı Irak Türkmen Lehcesi (Bakı, 2004)
adlı eser, Azerbaycan’daki çalışmaların esasını oluşturur. Irak’ta Abdullatif Benderoğlu’nun
çalışmaları dikkati çeker. Habib Hürmüzlü’nün Kerkük Türkçesi Sözlüğü ile Suphi Saatçi, Mahir
Nakip, İhsan Vasfi, Ata Terzibaşı, Necdet Yaşar Bayatlı gibi araştırıcıların daha çok folklor ve
halk edebiyatına dair eserlerinde Irak Türkmen ağızları malzemesine yer verilmektedir. Ancak
bu malzeme ses bilgisinden ziyade şekil bilgisi çalışmaları için uygundur. Irak Türkmen ağızları
üzerine Türkiye’de dört doktora, bir yüksek lisans tezi yapılmış olsa da bu çalışmaları yapanlar,
menşe olarak Irak Türkmen Türklerindendir. Irak Türkmen ağızlarının Türkiye’de yegâne
araştırıcısı rahmetli Prof. Dr. Sadettin Buluç’tu
Yazarlar:
Yayın:
BAKİ-YAZİCİ
Yayın Yılı:
1992 (Miladi)
Sayfalar:
110
Dosya Türü:
PDF Document
İçerik Dili:
Türkmen - Cyrillic
| İraq Türkmen folkloru - qezenfer paşayev | |||
|---|---|---|---|
|
Okuma
İndir
Turuz hayatta kalmak için, Yardım Edin |
|||
| Boyut: 67.32 MB | Dosya Türü : Pdf | İzlenme Say : 1093 | Başarısızlık Raporu |
Etiket:
ali riza ashik 2015/3/4
ÇOK IYI
replay
