Azərbaycan xalqının dərin və müxtəlif tarixi köklərə malik olan mədəniyyəti ümumdünya mədəniyyətinin mürəkkəb və ayrılmaz tərkib hissəsidir. Bu köklərin öyrənilməsi və sis¬temləşdirilməsində azərbaycanlı alirnlərin əvəzsiz xidmətləri olmuşdur. Onların əsərləri Azərbaycan memarlıq irsinin elmi cəhətdən əsassız, ayrı-ayrı xalqların mədəniyyətlərinin özünəməxsusluğunu inkar edən, zaman və məkan xaricində olan, eləcə də mahiyyətinə görə qeyri-müəyyən xarakterə malik, elmə zidd konsepsiyalardan ayrılmasına səbəb olmuşdur.

Alimlər tərəfindən ən qədim zamanlardan indiki dövrümüzə qədər Azərbaycan memarlığının yaranmasının və inkişaf etmə-sinin çox əsrli, mürəkkəb və ibrətamiz prosesi, Yaxın və Orta Şərq memarlığının ümumi tarixindən ayrılmışdır [26, 37, 39, 57, 86, 115, 121, 123, 124, 125, 281]. Memarlıq dekorunun istər Azərbaycan ərazisində, istərsə də onun hüdudlarından uzaqlarda işləyən memar və sənətkarlannın adları həmçinin alimlər tə¬rəfindən toplanılmış və sistemləşdirilmişdir [9, 10, 37, 148, 152, 185,186,188,202,283]. Yaratdıqları əsərlərinin heç də az olmayan hissəsinin, dünya mədəniyyətinin şah əsərləri sırasında olduğu bu sənətkarlar, Yaxın və Orta Şərqin bir çox ölkələrində yüksək şöhrətə malik olmuşlar. Müxtəlif şəraitlər səbəbindən - ixtiyari və qeyri-ixtiyari olaraq - onlardan bir çoxları vətənlərindən kə¬narda işləmək məcburiyyətində qalmışlar. Bununla belə, ucaltdıqları tikililərin memarlığında əvvəllər öz vətənlərində topladıqları təcrübədən istifadə etmişlər ki, bu da Yaxın və Orta Şərqin müxtəlif vilayətlərinin abidələrinin memarlığında, orta əsr Azərbaycanın memarlığına səciyyəvi motivlər, tikinti və kompozisiya üsulları şəklində öz əksini tapmışdır. ..