Büyük Türk dilcisi ve düsünürü Kasgarlı Mahmud'un ansiklopedik mahiyet tasıyan ve adeta 11. yüzyıl Türk dünyasının aynası olan Divanü Lugati’t-Türk adlı eseri, Türk dili ve edebiyatının, Türk tarih ve cografyasının yanı sıra, Türk kültürünün ve etnografyasının da en eski ve temel kaynaklarındandır.
Divanü Lugati’t-Türk Türklerin zengin maddi ve manevi kültürünün çesitli alanları hakkında bilgi verirken Türk müzik kültürü üzerine de çok degerli bilgiler vermektedir.
lk kez bu eserde sarkı, güfte, makam, motif, melodi gibi kavramlardan söz edilmis, dönemin bazı nefesli, telli ve vurmalı çalgı aletleri madde baslarında ele alınmıs, musiki icra ortamlarından bahsedilmistir. Bundan bin yıl önceye ait Türk çalgı aletlerinin basında, adına birçok maddede rastladıgımız, kopuz gelmektedir. Eserde bu terim, ad ve eylem olarak kopuz, kopuzlug, kopzadı, kopzaldı, kobzattı, kobzastı maddelerinde geçmekte ve açıklanmaktadır. Onu dönemin diger telli sazlarından ikeme/egeme, çeng/çong/çung ve buçı izlemektedir. Kasgarlı Mahmut, eserinde ayrıca eski Türk nefesli çalgı aletlerinden olan sıbızgu (ney), borguy (zurna) ve tovıl (düdük) üzerine de bilgi vermektedir. Bunların dısında tümrük (def), küvrük (kös) maddelerinde vurmalı saz aletlerinden bahsedilmektedir. Tug terimiyle askeri orkestra veya
ordu bandosu kastedilmektedir.
Eserde sarkı anlamında ır/yir; sarkıcı manasında yıragu; söylemek, teganni etmek anlamında yırlamak ve köglemek gibi kavramlar da yer almıstır.