Insanlık tarihinin tanıdıgı en mükemmel idarî sistemlerden birisini Osmanlı Devleti kurmustur. Osmanlı Devleti, idaresi altındaki farklı dil, din ve ırklardan tesekkül eden azınlıkları asırlar boyunca huzur ve güven içinde yönetmis; siyaset geregi, bu toplulukları asimile etme yoluna gitmemistir.

Osmanlı Devleti’nin güçlü oldugu dönemlerde gayri müslimlerle ilgili bir problem görülmezken, devletin zayıflayıp güç kaybetmesi üzerine Düvel-i muazzamanın azınlıkları kendi dinî, siyasî ve ekonomik menfaatleri dogrultusunda yönlendirmeye baslaması ile Ermeni meselesi ortaya çıkmıstır.

Avrupa devletlerinin izledikleri bu siyaset, siyasî terminolojimizde “Sark Meselesi” olarak yer almıstır. Pek tabiî olarak Ermeniler de, Avrupa devletlerinin kendilerine verdigi rolü oynamıslardır. Bilindigi gibi “Sark Meselesi” Avrupa devletlerinin Osmanlı vatandası Hristiyanların haklarını muhafaza etmek maksadıyla ve aralarında imzaladıkları antlasmalar muvacehesinde, Osmanlı topraklarını bölüsmelerinin diger bir adıdır. Avrupalı emperyalist devletlerin Osmanlı Devleti içindeki Hristiyan azınlıklar için imtiyaz ve bagımsızlık talep etmeleri, âdeta “olmazsa olmaz” bir politika haline gelmistir. Bu politika önce Rumlar için uygulanmıs; 1821’de baslayan Mora _syanı’na Rusya, Fransa ve _ngiltere’nin müdahaleleri sonucu 1829’da imzaladıgı Edirne Antlasması ile Osmanlı Devleti, Yunanistan’a bagımsızlık vermek durumunda kalmıstır. Aynı durum, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savası sonunda da müsahede edilebilir. Savas sonrası imzalanan Yesilköy ve Berlin antlasmaları ile Balkanlarda yasayan Hristiyan topluluklar, Romanya, Sırbistan ve Karadag devletleri adı altında bagımsızlıklarını elde etmislerdir. Sadece Bulgaristan, çok zayıf baglarla Osmanlı Devleti bünyesinde kalmıstır…