Deniz-John Banville-Hasan Qaya-2006-177s

Ana dili İngilizce olan ülkelerin en önemli edebiyat ödülü sayılan Man Booker Ödülü, bu yıl İrlandalı yazar John Banville’in Deniz adlı romanına verildi. Eleştirmenlerin, "Kitapları ve edebiyatı ciddiye alan okurlar için olmazsa olmaz bir kitap," diye tanımladıkları Deniz, Max Morden adında orta yaşlı bir sanat tarihçisinin öyküsünü anlatıyor. Kısa süre önce kanserden kaybettiği karısının yasını tutmak, anılarını canlandırmak, yalnızlığını avutmak için çocukluk yazlarını geçirdiği bir kıyı kasabasına gelen Max, çocukluğunun anıları ile karısının hastalık sürecini, onunla ilk tanışmasını, evlilik yaşamlarını paralel bir gelişme içinde hatırlayarak okura aktarıyor.

"İnsan, geçmişi anımsamak için yeterince çaba gösterirse, yaşamını yeni baştan yaşayabilir," diyen Max’ın, bu yaşamı yeniden yaşama sürecinde çocukluktan çıktığı yıllardaki ilk cinsel dürtülerine, ilk fantezilerine tanık oluyoruz. Bu karmaşık öyküler arasında Max, kimi zaman av, kimi zaman avcı; kimi zaman kuzu, kimi zaman kurt olarak görünüyor.

Zeki kurguları ve eşsiz üslubu ile Nabokov’un varisi olarak tanımlanan John Banville, 1945 yılında İrlanda’nın Wexford kasabasında doğdu. Uzun yıllar Irish Times gazetesinin edebiyat sayfası editörlüğünü yapan Banville’in ilk kitabı olan Long Lankin 1970’te yayınlandı. Yazarın öteki yapıtları Nightspawn, Birchwood, Doctor Copernicus (1976 James Tait Black Ödülü), Kepler (1981 Guardian Roman Ödülü), The Newton Letter, Mefisto, The Book of Evidence (Tutanak Defteri-1989 Guinnes Peat Havacılık Ödülü), Ghosts (Hayaletler), Athena, The Untouchable (Dokunulmaz), Shroud, Eclips’tir.

Bir İngiliz’in İrlandalılar için söylediği şöyle bir söz var: Biz İrlandalılara bir dil verdik, onlar bize o dilin nasıl kullanılacağını öğrettiler. Bu dil ustalarının en ünlüleri olan Sheridan, Wilde, Shaw, Joyce ve Beckett’in arasında John Banville de haklı olarak yer alıyor. Man Booker Ödülü'nü kazanan Deniz’i jüri üyeleri, "Zamanımızın en büyük edebî üslupçularından ve bu oyunun zirvedeki ustalarından birinin yapıtı," olarak tanımlıyorlar. Her cümlesinde yazarın bu benzersiz üslubunu ortaya koyan Deniz, kederi, anıları ve aşkı şiirsel bir doku içinde örerek bir araya getiriyor.