DINI TERMINLER LUĞATI - Neriman Seydeliyev - Baki-1996 - Kiril

دینی ترمینلر سؤزلویو

-----------------------

Dini terminler lüğeti

Allah - bütün varliq alemini yaratmis ve idare eden fövqeltebii qüvve. Lügeti me"nada "ibadet edilen, me"bud" demekdir. Be"zileri sehv olaraq, Islamdaki Allah anlayisinin diger dinlerdeki tanri anlayisindan ferqli oldugunu düsünürler ki, bu da be"zen dinlerarasi anlasilmazliga getirib çixarir. Meselen, "Le ilahe illellah" ifadesini rus dilinde çox vaxt "net Boqa krome Allaha" kimi tercüme edirler. Bu, sehvdir. Bele ki, rus dilinde "Boq" sözünün verdiyi me"na ereb dilinde "Allah" sözünün me"nasi ile üst-üste düsür. Bu baximdan "Net Bojestva krome Boga" ve ya "Netu Bojestva krome Allaha" tercümesi daha düzgündür. Lakin qeyd etmeliyik ki, Islam dininde Allah tekdir ve dinimiz diger tanrilarin mövcüdlugunu inkar edir.

Abdest - "destemaz" sözünün sinonimidir. Müselmanlari ibadetden, xüsusile namazdan evvel pakliq niyyeti ile yuyunmasidir.

Azan - namazdan evvel müselmanlar terefinden deyilen cümleler. Azanin metninde Allahin böyüklüyü, tekliyi, Hezret Mehemmedin (s) peygemberliyi xatirlanir ve namaza çagiris seslenir. Azani obrazli ifade ile "Islamin süari" adlandirirlar. Aye - lügeti me"nada nisane ve remz demekdir. Lakin bir termin kimi Qur"ani-kerimin her cümlesine "aye" deyilir.

Ayetullah - Islam aleminde en yüksek dini rütbelerden biridir. Islam elmlerinin inceliklerine beled olan alimlere "ayetullah" deyilir. Lügeti me"nasi "Allahin yer üzerinde nisanesi" demekdir.

Amin - bütün dualarin sonunda islenen söz. Teqribi me"nasi "Dua qebul olsun!" demekdir.

Axiret - Islam eqidesine göre, bütün insanlar qiyamet gününde Allahin emri ile dirildilib, mehser (sorgu-sual) meydanina çekilecekler. Bu dünyada etdiyi emellere uygun olaraq, haminin hökmü verilecek. Yaxsi insanlar cennete, pis adamlar ise çehenneme gönderilecekler. Bundan sonra heyat hemin yerlerde (cenne ve cehennemde) davam edecek.. Mehser gününden sonraki hemin aleme "axiret alemi" deyilir.

Asura - lügeti me"nasi "onuncu gün" demekdir. Termin olaraq üçüncü Imam Hüseynin (e) Kerbela sehrasinda facievi ölüm günü - yeni hicri-qemeri teqvimle meherrem ayinin 10-u "asura" adlanir.

Axund - Islam aleminde ali dini rütbe. Lügeti baximdan bu sözün "oxumus (tehsilli) adam" me"nasini ifade eden "agaye-xunde" sözünden qaynaqlandigi ehtimal olunur.

Bey"et - bir kesin hakimiyyetini tanimaq be ona tabeçiliyi e"tiraf etmek. Qedimlerde hökmdarlar, seher valileri ve b. hakimiyyete keçdikde, tabeçilikde olanlar bir-bir onlarin elini sixib, itaet etdiklerini bildirirdiler; buna bey"et deyilirdi,

Vesiyy - Islam qanunlarina ve milli adet - en"enere esasen, her kes, vesiyyetlerini yerine yetirmek üçün, ölümünden evvel bir neferi özüne canisin seçir. Bu adama "vesiyy" deyilir. Merhumun defnini tesksl etmek, mirasini bölüsdürmek, vesiyyetinin icrasina nezaret etmek ve s. meseleler vesiyyin öhdesindedir.

Qüsl - Islam ehkamina göre, paklanmanin bir növüdür. Müselman sexs cinsi elaqeden sonra, habele qadinlar heyz ve nifas hallarindan sonra mütleq qüsl almalidirlar. Boynuna qüsl gelmis sexs evvelce basini ve boynunu, sonra