ÖZET

Bu çalışmanın konusu Sermet Çifter Kütüphanesi’nin Yazma Eserler Bölümü’nde 1083 numara ile kayıtlı Mecmüa-i Eş’âr’dır. Eserdeki bütün şiirler transkripsiyonlu hale getirilmiş, şiirlerin vezni bulunmuş ve ulaşılabildiği kadarıyla dîvânları yayınlanmış olan şâirlerin dîvânlarındaki şiirleriyle karşılaştırılmıştır. Ömer Ma’rüf Satırzâde ve Sa‘dullâh Efendi tarafından tertiplenen eser 60 varak olup, içinde 199 şiir bulunmaktadır. Eserin tertiplenmesinde belli bir düzen bulunmamaktadır. Eserde, semâî, musammat, murabba, gazel, kıta, terkib-i bend, mesnevi, kasîde, rubâî, müfret nazım biçimleriyle yazılmış şiirler bulunmakta olup, bu şiirlerden bir kısmı nazîredir. Eserde örnek alınan şâirleri bilinen on nazîre bulunduğu ve bunların: Necâti, Zâtî, Hayretî, Selimî, Hayalî, Muèìdì, Bâkî, Ahmet ve Cafer’in şiirlerine yazılmış olduğu görülmektedir. Eserdeki şiirler Türkçe, Arapça ve Farsça yazılmış olup, özellikle Nef’î’nin ve Bâkî’nin şiirlerinde Arapça, Farsça kelimelerin ve tamlamaların fazla olduğu görülmektedir. Dokuz şiirin devamı eserde bulunamamıştır. Bazı şiirlerin de devamı hiç ilgisi olmayan bir başka varakta bulunmuş, devamı bir başka varakta bulunan şiirler bir hayli fazla olup, bu durumdaki şiirler birleştirilmiştir. Bu durum eserin önceden dağınık bir halde bulunduğunu, sonradan bütünlüğüne dikkat edilmeden birleştirilmiş olduğunu göstermektedir. Çalışmamızın birinci bölümünde mecmüa ve mecmüa türleri, nazîre ve eserde tespit edilen nazîrelerin genel özellikleri, eseri tertipleyenler; eserin şekil incelemesi, dili, yeni harflere aktarılmasında izlenen yol ve eserde ismi geçen şairler hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmamızın konusunu oluşturan Mecmüa-i Eş’âr’ın transkripsiyonlu metni ikinci bölümde verilmiş, şiirlerin vezni de gösterilmiştir. Ayrıca, Mezâkî’nin ve Cinânî’nin tenkitli basım dîvânlarında bulunmayan şiirleri metinde dipnotla belirtilmiştir. Sonuç bölümünde yapılan çalışmanın değerlendirmesi bulunmaktadır. 

Kaynakça bölümünde eserdeki şiirlerin okunması ve değerlendirilmesi sırasında kullanılan kaynaklara, ekler bölümünde de eserin tıpkı basım metninden örnek varaklara yer verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler: Sa‘dullâh, Efendi, Mecmüa , Eş’âr