Ahi Divani-1476-1517-Mustafa S. Qaçalın-1996-71s

AHİ, BENLİ HASAN


(ö. 923/1517) Divan şairi. Nigbolu'da Tirsinik'te doğdu. Şeydi Hoca ile Melek Kadın'ın oğludur. Asıl adı Hasan olup daha çok Benli Hasan lakabıyla tanınmıştır. Sessiz tabiatı yüazünden Dilsiz Dânişmend olarak da anılamıştır. Zengin bir tüccar olan babasının ölümü üzerine onun yolunu tutarak tiacarete başladıysa da annesinin yeniden evlenmesine gücendi ve vatanını terkedip İstanbul'a gitti. İleri bir yaşta olmasına rağmen tahsile başladı, kırk yaşlaarında Kara Bâlfden mülâzım oldu. Bu arada şiir ve nesirleriyle adını duyurmaaya başladı. Rivayete göre, Yavuz Sultan Selim şiirlerini görüp beğenince kendiasiyle ilgilenilmesini istedi. Bunun üzeriane Kazasker Kemalpaşazâde Bursa'daki Bayezid Paşa Medresesi müderrisliağine tayinini teklif etti. Ancak Âhî, çevaresinin telkinlerine kapılarak bu vaziafeyi küçümsedi ve kabul etmedi. İlgisianin kötüye kullanılmasına kızan padiaşah, ona yeni bir görev verilmesini isteamedi. Uzunca bir süre sonra Karaferye Medresesi'ne müderris tayin edildi. Bu sırada Manastır'da. şair Hâverî"nin kız kardeşiyle evlendi ve çok geçmeden Karaferye'de öldü.

Âhî'nin hayatında görülen düzensizalikler eserlerine de yansımıştır. İlk eseri. Hüsrev ü Şîrîn adıyla anılan Hiköyet-i Şîrîn ü Pervîz ve Rivâyet-i Gülgûn u Şebdîz mesnevisidir. Ancak Ahi'nin böyale bir eser yazmaya başladığını duyan Nakşf şeyhi Mahmud Efendi, Hüsrev'in ateşe tapan ve Hz. Peygamberin mekatubunu yırtan bir hükümdar olması seabebiyle övülmesinin caiz olmayacağını öne sürerek şairi uyardı ve onu eseri taamamlamaktan vazgeçirdi. Daha sonra Karaferye'de müderrisken Fenârîzâde Muhyiddin Mehmed Şah Çelebi'nin teşavikiyle. Anadolu sahasında türünün en güzel örneği olarak kabul edilen Hüsn ü Dil mesnevisine başladı. Fakat bu eserini de ta ma m laya ma dan öldü.

Kaynaklar, ÂhFyi devrinin iyi şairleri arasında kabul ederler. Özellikle Fettâh-ı Nîşâbûrî'nin (ö. 853/1449) aynı addaki eserinin tercümesi olan Hüsnü Dil, Âlî'anin bildirdiğine göre Lârnifnin eserine üstün tutulmuştur. Âhî, daha çok mesanevi şairi olarak tanınmış ve mesnevileri diğer şiirlerine tercih edilmiştir. Yakın dostu olan Bursalı şair Celflî ile birlikte döneminin en ünlü harâbâtî şiirler nâzıamıdır. Arkadaşları arasında Vasfî, Revaani, Mesîhî, Sem'î. Zâti ve Celîlî gibi devarin ünlü şairlerini saymak mümkündür.

Eksik bir nüshası İstanbul Üniversiteasi Kütüphanesinde [81] bualunan divanı henüz yayımlanmamıştır. Hüsnü Dil ise Çaylak Tevfik tarafınadan neşredilmiştir. [82] Latîfi’nin, Şeyhrye nazire olarak yazıldığını ve bazı bölümlerinin şair tarafından daaha sonra kaleme alınan Hüsnü DU'de kullanıldığını söylediği Hüsrevü Şîrin'in bugün bilinen herhangi bir nüshası yoktur. [83]