İSMET ZEKİ EYÜBOĞLU ( 1925 Maçka – 2003 İstanbul )

Yazar, araştırmacı, çevirmen

“Uyanmak, yataktan kalkmak, yüzünü yıkadıktan sonra kahvaltıya oturmak değildir; düşünsel alanda üreticiliğe soyunmaktır. Uyanmak, geleceğe uzanmaktır, yarının karanlığını yırtacak ışıldağı yaratmaktır.”

Türk düşünce dünyasının önemli ismi İsmet Zeki Eyüboğlu, 1925 yılında Trabzon’un Maçka ilçesinde doğdu. 1948 yılında Vefa Lisesi’ni, 1953 yılında da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü’nü bitirdi. Aynı üniversitede “Lucretius’ta Bilgi Kavramı” başlıklı teziyle yüksek lisans yaptı.

İyi bir araştırmacı, iyi bir çevirmen olarak bilinen ve ele aldığı konulara yaklaşımındaki özgünlüğüyle dikkat çeken İsmet Zeki Eyüboğlu; Divan edebiyatı, Türk dili, Tasavvuf edebiyatı ve tarihi, Alevi-Bektaşi kültürü, Anadolu uygarlıkları, felsefe, mitoloji, arkeoloji, Karadeniz folkloru gibi pek çok alanda eserler vermiştir. Başta Latince, Almanca ve İngilizce olmak üzere pek çok dil bilen Eyüboğlu, çevirileriyle de Türkçeye pek çok yapıt kazandırmıştır.

1995 yılında Hacı Bektaş Barış Ödülü, 1996’da Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü’ne değer görülen İsmet Zeki Eyüboğlu’nu kaybımızın ardından bazı edebiyatçılarımızın duygu ve düşünceleri:

Tek başına bir okul gibiydi. Çalışkan, bilgili, yetenekli, çözümleyici bir aydındı. Kökenbilim açısından yapılmış çok büyük Türkçe Sözlüğü vardır ki; şu anda tek başvuru sözlüğüdür. ( Sami Karaören )

Edebiyatımızın, dilimizin, gelenek ve göreneklerimizin yetkin bir araştırmacısıydı. Bundan sonra bu işi yetkinlikle yapabilecek başka biri olur mu bilemiyorum.. ( Adnan Özyalçıner )

Türk yazınının, Türk düşünce hayatının gerçek bir ağır işçisiydi. Batı düşüncesinin Türkiye’ye aktarılması için elinden gelen her şeyi yapmış, bu yolda çile çekmiş bir insandır. Türkçenin bilinmesi, geliştirilmesi yolunda da yoğun çaba harcamış bir insandır. ( Ahmet Oktay )

Sessiz kahramanlarımızdan biriydi. Kendisini hiç göstermez, sürekli çalışırdı. Eserleriyle hepimize değerli kaynaklar bıraktı. ( Ahmet Öztürk )

Bilgili, aydın, çalışkan bir kültür adamıydı. kültürümüzü layıkıyla bilen önemli bir insandı. ( Cenap Karakaya )

Bu dünyanın sağını da solunu da bilen, kültürlerin doğusunu da batısını da bilen. Böyle kültür insanları çok az. ( Hulki Aktunç )

Anadolu, yaşayan bilgelerinden birini kaybetti. ( Muzaffer Erdoğdu )

İsmet Zeki Eyüboğlu’nun Başlıca yapıtları:

İnsanın Boyutları, Divan Şiirinde Sapık Sevgi, Uygarlığın Işıldakları, Baki, Karadeniz Aşk Türküleri, Şeyh Bedrettin ve Varidat, Kendi Sözleriyle Atatürk İlkeleri, Bütün Yönleriyle Bektaşilik, Anadolu Uygarlığı, Geçmişin Yaşama Gücü, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Yedi Askı (İslamiyet Öncesi Arap Şiirinden Seçmeler, Mevlana Celalettin , Hacı Bektaş Veli , Uygarlığın Çıkmazları, Pir Sultan Abdal , Yunus Emre , Sömürülen Alevilik , Abdal Musa, Hatayi (Şah İsmail,), Felsefe Açısından 12 Eylül – Boşluğun Egemenliği, Kaygusuz Abdal, Gelin Canlar Söyleşelim, Tanrı Yaratan Toprak: Anadolu, Dilin Kemiği, Dilin Kapısı, Toplum Sarsıntıları, Anadolu Gerçeği, Felsefe Yazıları , Anılar, Uyanış, İrticanın Ayak Sesleri, Nietzsche: Eylem Ödevi, Atatürk Anadoludur, Yoksul Özdeyişler

Başlıca Çevirileri:

Aenas (Vergillius), Tragedyanın Doğuşu (Nietzsche), Sevişme Yolu (Ovidius), Tarih Üstüne (Nietzsche), Gezgin ile Gölgesi (Nietzsche), Düşünceler (Pascale,), Zerdüşt’ün Şiirleri, Pratik Usun Eleştirisi (Kant), Dörtlükler (Mevlana), Dönüşümler (Ovidius), Nutuk (M.K.Atatürk-Günümüz Türkçesiyle)

QAYNAQ