Yaqub qarasoy - Türkcede Kök Morfemlerin Araştırılmasında -Qa Yapım Ekinin Yeri - Makale

Dillerin yapısal sınıflandırılmasında Türkçe eklemeli diller arasında yer
almaktadır. Dil sınıflandırılmalarında özellikle çekimli diller diğerlerinden daha farklı
bir gelişme seyri göstermektedir. Türkçe de çekimli özellikler taşıyan - zaman zaman
tartışmalar çıksa da- eklemeli sistemin çok önemli bir yeri olduğu herkesçe bilinen ve
uzun bir gelişme dönemi geçirmiş ender dillerdendir.
Bir kelime, yapısal ve anlamsal kuruluşuna bağlı olarak anlamlı küçük parçalara
ayrılmayan (yani kök kelime = kök morfem) bir birim olabildiği gibi, kelime içerisinde
kullanılan ve incelendiğinde anlam taşıyan küçük parçalara da (yani kök morfem+ek
morfem; kök morfem+kök morfem; kök morfem+ kök morfem+ek morfem;...) sahip
olabilir. Bu makale içerisinde incelenmek istenen durum, kök morfem +ek morfem
yapıları içerisinde yer almaktadır. N. A. Baskakov: “Birleşik veya türemiş olan, yani
birkaç morfemden oluşan her Türkçe kelime tarihî olarak nitelendirici kelime
birleşimlerine dayanmaktadır.”demektedir (Baskakov, 1985:19). Yazara göre, bir
kelime birleşiminde önce kullanılmış kelime (sıfat) kendinden sonraki kelimeyi (isim)
açıkladığı gibi birkaç morfemden oluşan kelimede de önceki unsur kendisinden sonrası
için belirleyicidir. Bir sonraki zaman kendisinden öncekine göre soyut kavramdır,
belirlenendir. Böylece önce gelen unsur (kök morfem), sonrakine (ikinci kök morfeme,
yardımcı kelime veya eke) göre daha çok önem kazanmaktadır. Çünkü bu durumda
tamlayanın tamlanandan anlamca baskın olduğu görülmektedir. Böyle durumlarda kök
morfem ek morfeme kıyasla ikinci plândadır. Bu yorum ek morfemlerin fonksiyonunu
daha değişik olarak yorumlayan bir bakış açısı olarak dikkat çekicidir.