TÜRKÇE METİNLER İÇİN KONU BELİRLEME SİSTİMİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ÖZET

Bilgi erişimi (BE), bilginin temsil edilmesi, saklanması, düzenlenmesi ve gerektiği zamanda erişilebilmesini mümkün hale getirmek için yöntemlerin geliştirildiği araştırma konusudur. Genel Ağ’ın (İnternet) yaygınlaşması ile sayısal olarak saklanan ve erişilmek istenen belgelerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Bu durum, Bilgi Erişimi’ni günümüzde en çok ilgilenilen ve araştırılan konulardan biri haline getirmiştir.

Metin işleme BE uygulamaları arasında önemli bir yer tutmaktadır. Metin işleme uygulamalarının bir alt kümesi olan Metin Sınıflandırma doğal dil ile yazılmış metinlerinin içeriklerine göre ilgili kanallara yönlendirilmesi, e-posta iletilerinin önemli önemsiz olarak ayrıştırılması, ya da metinlerin konularının belirlenmesi gibi alanlarda uygulanmaktadır.

Doğal Dil İşleme, sözlü veya yazılı dili incelemek üzere, yazılım ya da donanım olarak bilgisayar sistimleri geliştirilmesi işlemini açıklayan bir terimdir. Bilgi Erişimi alanında ele alınan metinler doğal dil ile yazılmış olduğundan, Bilgi Erişimi sistimlerinin başarımını artırmak için Doğal Dil İşleme yöntemlerinden yararlanılması gerekmektedir.

Türkçede köke yapım eki getirilerek oluşturulan yeni kelimeye gövde, bir kelimeye eklenmiş olan çekim eklerinin çıkarılması ile kelimenin gövdesinin bulunması işlemine ise Gövdeleme denilmektedir. Türkçe gibi sondan eklemeli dillerde ise gövdeleme başarımı yüksek oranda etkileyen aşamalardan biri olmaktadır.

Metin sınıflandırma, yazılı belgelerin içeriklerine bağlı olarak belirli sınıflara atanması işlemine verilen isimdir. Metin sınıflandırma işlemine örnek olarak bir kaynaktan gelen haberlerin konularına göre ayrıştırılması işlemi verilebilir.

Bu tezde, Türkçenin belirtilen özellikleri göz önüne alınarak, Türkçe bir metnin konusunun belirlenmesine yönelik algoritmalar gerçeklenen yazılımlarla birlikte tanıtılmıştır. Yapılan çalışmada, Bilgi Erişimi için gerekli olan ön çalışmalardan biri olan sözcüklerin yapım eklerinin korunarak çekim eklerinin atılması anlamına gelen gövdeleme işlemi için kullanılabilecek yöntemler karşılaştırılarak incelenmiş ve uygulanmıştır. Ön işlemlerden geçmiş olan metnin sınıflandırılması için gerekli sınıflandırma algoritmaları da incelenmiş ve uygulanmıştır.