Yeremya Peyqemberin Kitabı-Baki-2009-161s

Yeremya kitabı (İbranice: ספר יִרְמְיָהוּ), Eski Ahit'te Son Peygamberler kısmının ikinci kitabı olup, Yeşaya kitabından sonra ve Hezekiel ile Oniki küçük peygamber kitaplarından önce gelir. Görümleri aktarıldığı için kitap adını, MÖ 7. yüzyılın sonları ve MÖ 6. yüzyılın başlarında Kudüs'te, Yehuda Krallığı Babillilere yenik düştüğü zamanki kral Yoşiya zamanında yaşamış peygamber Yeremya'dan alır. Kitap, karmaşık ve şiirsel olarak İbranice yazılmıştır (10:11 istisnadır çünkü ilginç bir şekilde

Metin ve yazıtlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeremya kitabına ait parçaların bir kısmı Kumran'da dördüncü mağaradaki Ölü Deniz parşömenleri'nde bulundu. Bu metinler, hem Masoretik Metin hem de Septuagint Metinler ile uyum içindedir. Bu keşif, bu iki metin arasındaki farklılıklara ışık tuttu; ilk Hristiyanlar için Yunanca yazılan Septuagint'in sadece zayıf bir tercümeden ibaret olduğu ortaya çıktı. Ölü Deniz Tomarları yayınının kıdemli editörü Emanuel Tov'un yazdığına göre, Masoretik sürüm ya İbranice orijinalinin tekrar yazılmasıyla oluşmuştur ya da bundan önce hali hazırda iki farklı sürüm yer almaktaydı.[1]

Kompozisyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeremya kitabının, bugün Tesniyeciler veye beraberinde dini reformlar getiren Tesniye yazarları tarafından etkilenip düzenlendiği görüşü hakimdir.[2] Bu, hem Tesniye'de hem Yeremya kitabındaki lisanın paralelliğinden açıkça ortaya çıkmaktadır.[3] Örneğin, hem Tesniye 4:20 hem de Yeremya 11:4 "demir eritme ocağı"ndan bahsetmektedir. Ayrıca, dini reformlardaki güdü Yeremya ve Tesniyeciler arasında aynı doğrultudadır ve çocuk kurbanlarının bitişinden bahseder (bkz. Yer 7:31, 19:5, 32:35; Lev 18:21). Fakat Yeremya kitabının Tesniyeci ekolün bir parçası olup olmadığı tartışma konusudur çünkü Yeremya'da ne Tesniye'den ne de Yoşiya'nın reformlarından bahsedilir.[4] Hatta, Yeremya'daki bazı deyimlerin metinler arası olarak tekrar edilişi "tarihsel Yeremya" fikrini ortaya atmaktadır ki bu fikir ne onaylanabilir ne de terkedilebilir.[5] Fakat buna tezat olarak, Septuagint ve Masoretik Metin'deki farklılıklardan doğan tartışmalar sonucunda Masoretik Metin'in içeriğinde "tarihsel Yeremya" tasvir edildiği görülür.[6]

Kitabın bölümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitap, kabaca altı bölümde ele alınabilir[7] ve şiirsel, hikâyesel ve biyografik tarz metinlerin kitap genelinde serpiştirildiği görülür.[8] Bahsedilen altı bölüm şöyledir:

Konu 1-25: Yeremya'nın mesajının ilk ve temel çekirdeği

Konu 26-29: Biyografik materyal ve diğer peygamberlerle etkileşim

Konu 30-33: Tanrı'nın restorasyon sözü

Konu 34-45: Sıdkiya ile etkileşim ve Kudüs'ün düşüşü

Konu 46-51: İsrail'i çevreleyen uluslara ilahi ceza

Konu 52: 2 Krallar 24:18 ila 25:30 arasını tekrarlayan ek kısım.

Peygamber olarak Yeremya[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Yeremya

Kitaba göre, Benyamin kabilesinin topraklarında bulunan Anatotlu bir rahibin oğlu olarak dünyaya gelen peygamber Yeremya, Süleyman Mabedi'nin yıkılmasıyla sonuçlanacak olan Nebukadnezar'ın Yehuda Krallığı'ndaki Kudüs'ü kuşatmasından önce, kuşatma sırasında ve sonrasında yaşadı. Yine kitaba göre, yıkımdan çeyrek asır önce sürekli olarak Tanrı'nın yargılayışının geleceği kehanetinde bulundu; İsrailoğullarına putları bir kenara bırakmalarını ve Tanrı'nın seçilmiş halkının kaderini yerine getirmesi ve Tanrı'nın yargısından kurtumak için tövbe edilmesini savundu. Yeremya'nın uyarılarına kulak asmayan İsrailoğulları tövbe etmedi. Amacına ulaşamayan Yeremya, bildiği ve tanıdığı her şeyin yıkımına şahit oldu; İsrail'in elit tabakası Babil'e sürgüne gönderildi ve geriye kalanlar Mısır'a kaçtı.

Yeremya kitabı, dikkat çekici bir şekilde içgözlemsel bir peygamber tasvir eder, bu peygamber tez canlı ve içine sokulduğu durumdan öfkelenen bir peygamberdir. Yeremya'nın çabaları, halkını uyarmak ve Tanrı "bu halk için artık dua etme" diyene kadar Tanrı'nın hoşgörüsü için pazarlık yapmak arasında gidip gelmiştir. Boynundaki boyundurukla performans sanatı icra edip ilgi çekmeye çalışmıştır. Kendisiyle alay edildiğinde missilemede bulunurdu; sonuç olarak hapise atıldı. Bir keresinde de ölmesi için bir kuyuya atıldı.