KASIM HANLIĞI (1445-1681)
Serkan Acar
Danışman-Ismail Aka
Izmir-2007

Kâsm Hanl, Moskova Knezlii’nin hareket alann daraltp, snrlarn geniletmesini engellemek ve Ruslar siyasî açdan bask altnda tutmak amacyla, 1445 ylnda Kazan Han Ulu Muhammed’in olu Kâsm tarafndan kurulan ve 1681 ylna kadar varln sürdüren bir Türk-Tatar devletidir. Hanlk, kurulu amac, hanedan yaps, jeopolitik konumu ve devlet yaplanmas bakmndan, Altn Orda Devleti’nin dier haleflerinden bariz bir ekilde farkldr. Moskova’nn yan banda kurulan ve belki de Rus devlet tekilatna en fazla tesir eden bu Türk-Tatar Hanl’nn tarihi hakknda, maalesef imdiye kadar ciddi bir aratrma yaplmamtr. Sadece XX. yüzyln ilk yarsnda, Rusya sahasndan Türkiye’ye göç eden Akdes Nimet KURAT, Zeki Velidî TOGAN, Reit Rahmeti ARAT ve Ahmet TEMR gibi büyük Türk tarihçi ve dilcileri, Kâsm Hanl’nn önemini vurgulam ve bu hanl tantc mahiyette, be alt sayfay geçmeyen, ksa makaleler veya ansiklopedi maddeleri kaleme almlardr. Burada adn andmz tarihçi ve dilcilerin ölümü ile birlikte, Kara Deniz’in kuzeyindeki Türk tarihine dair aratrmalar neredeyse tamamen durmutur. Hanln tarihi kaynaklar ve belgelerin arlkl olarak Rusça olmas, elbette konunun bugüne kadar ele alnmamasnn en önemli sebebidir...