Mufassal Osmanli Tarixi-Resimli-Xeriteli-1-2-3-4-5-6-Mustafa Cezar-2011-4200s

"Osmanlı Başkenti İstanbul"un hocalarından Mustafa Cezar

19. yüzyılın bir çöküş değil bir dirilme ve direnme dönemi olduğunu kavrayan nadir aydınlarımızdan Mustafa Cezar son kitabında Osmanlı başkenti İstanbul’un belgesel tarihini anlatıyor

     Eski Güzel Sanatlar Akademisi, bugünkü Mimar Sinan Üniversitesi’nin kıdemli profesörlerinden Mustafa Cezar hoca, cild cild yazanların azaldığı bir dönemde; üstelik cild cild kitapları öncü ve araştırma ürünü olan nadir tarihçilerimizdendir. Sağcısı solcusu 19. yüzyılı kokuşma ve çöküntü asrı diye yorumlayıp, okullardaki tarih dersleri de öyle belletirken; 19. yüzyılın bir dirilme ve direnme dönemi olduğunu kavrayan nadir aydınlardandır. Bu görüşün etrafında kaleme aldığı "Osman Hamdi Bey" bir kültür tarihi şaheseridir.
     Amasya 1920 doğumludur. Osmanlının sevimli eyalet başkentinde, bu güzel beldede imparatorluğun kültürünü kavrayarak yetişti. Anadolu’nun fakirliği ve imkansızlığıyla boğuşan Cumhuriyet neslindendir. Uzun ve zahmetli meslek yolu onu Güzel Sanatlar Akademisi’nin profesörlüğüne gelene kadar hayli yordu diyemem, hayli biledi. Sakin görünüşünün altında bitmeyen bir çalışma ve yazma açlığı halen devam ediyor. Bu çalışma azmiyle meslek hayatının en zor döneminde; Türk milletine 6 cildlik "Mufassal Osmanlı Tarihi"ni hediye etti. Hep kullandığımız bu Osmanlı tarihi onun eseridir ve yeniden basılması gerekir.
     
     Mustafa Cezar hoca İstanbul’un modernleşmenin klasik yapısının esasları üzerinde izah eder ve yeni bilinmeyen şeyleri, bilinenlerle birlikte sunar. Görüşlerinde gerçekçi ve dürüsttür. Maddi kültürün tarihini de bu kadar iyi bilen yazar "Osmanlı Tarihinde Leventler" adlı çalışmada sosyal tarihin önemli bir konusunu çok değişik bir bakış açısıyla ele almıştır. En sıkıcı tarih bahisleri onun kaleminden ilgiyle izlenir. Şarlatan hükümlere karşı gürültüyle değil, çalışma ve ürün vererek; zor ama kalıcı bir yöntemle karşı çıkmıştır.
     "Osmanlı Başkenti İstanbul" (Erol Kerim Aksoy Vakfı Yayını İstanbul 2002) İstanbul’un Osmanlı devri üzerinde yazılan en derli toplu tarih; spekülasyondan çok okuyucuya bilgi aktarmayı ve yorumlarını da uzmanca yapmayı tercih eden bir büyük yazarın eseri... Osmanlı dönemindeki İstanbul’un insan, şehrin büyümesi için uygulanan nüfus politikaları; seyyahların verdiği bilgiler, kronolojik bir sıralama ve nitelikleriyle değerlendirmeye alınmış. Bu arada şehirde ünlü eserler mesela Mimar Sinan’ın Beşiktaş’taki Sinan Paşa Camii ve Menderes imarı sırasında ortadan kaldırılan hamamın anlatılması gibisinden envanterler de var. 1950’lerin sonunda tahribkar ve nobran imar faaliyeti nedeniyle İstanbulseverler başvekillerinden pek hazzetmezlerdi. Haksız idamı dolayısıyla İstanbul imarı denen facia üzerindeki eleştiriler durdu. Oysa artık soğukkanlılıkla bu konulara eğilmeli ve restorasyon yollarını düşünmeliyiz. Mesela Hoca’nın şehirdeki çıkmaz sokakların oluşumu üzerindeki görüşlerini okumalı (s. 154-155) burada uyduruk görüşleri nasıl eleştirdiğini görüyoruz. İstanbul rehberi derecesindeki bu eser, bazı görüş sahiplerinin çalışmalarını da olumlu veya olumsuz olarak değerlendiriyor.
     Şehrin suyolları, yangınlar, törenler, imar nizamı; özellikle 18. ve 19. yüzyıl modernleşmesiyle çehresi değişen İstanbul, bu kitabta resim ve tasvir edilmiştir. Bu kitap birkaç yüz sahifenin içinde ebedi şehrin belgesel tarihini düzgün öğretmektedir. "Osman Hamdi Bey", "Türklerde Şehir ve Mimarlık", "Osmanlı Tarihinde Leventler" gibi büyük eserleri kaleme alan Mustafa Cezar hocanın bu çalışması her İstanbulseverin müracaat kitabı olacaktır. Kendisine uzun çalışma yılları diliyoruz.