Yalan-Yuzde Yuz Dürüst Yaşamaq Mümkünmü-Sam Harris-Kema Ataqay-2014-119

Azılı bir katil kapınızı çaldı! Peşine düştüğü çocuk evinizde saklanıyor. Katil, çocuk nerede diye soruyor.

Nasıl yani? Böyle bir durumda bile yalan söylememek mümkün mü?

Ya da bir baba kızını nikâh masasına götürüyor… Bir bakıyor ki kızının gelinliği onu fazlasıyla şişman göstermiş. Babanın bu durumda kızını uyarması dürüstlük mü gerçekten?

Dürüstlüğün de sınırları var mı, yoksa yalan, yalan mıdır?

Sam Harris, yalnızca doğruyu söylemek yoluyla, acı çekmemize ve utanmamıza yol açan pek çok durumdan kolaylıkla uzak durabileceğimizi savunuyor. Öyle uç örneklere öyle çözümler buluyor ki, söylediğimiz yalanlar konusunda bir kez daha düşünmemize yol açıyor.

Sık sık yalan söylemek sevdiğimiz insanların özgürlüğünü ihlâl etmektir.

Pek çok durumda, sahte yüreklendirme, öteki kişi için çok pahalıya mâl olabilir.

Bir daha hiç yalan söylememeye karar verseniz, ilişkileriniz ne şekilde değişirdi? Kendinizle ilgili hangi doğrular birden görünür olurdu? Nasıl bir kişi haline gelirdiniz? Ve çevrenizdeki insanları nasıl değiştirebilirdiniz?

Keşfetmeye değer.

“Oldukça parlak bir deneme. (Öyle olacağını umuyordum, böylece yalan söylememe gerek kalmayacaktı.)

Dürüstlükle söyleyebilirim ki baştan sona sevdim. Yalan Söylemek, bence yılın en kışkırtıcı okuması.”

- Rick Gervais


“İnsanlar iyi yalan söyleme konusunda evrildi. Hiç şüphe yok ki işteki sosyal yağlamayı görüyorsunuz. Pek çok durumda bunun gerçek bir yalan olmadığını düşünebiliriz: Belki çok ender söylenen bir ‘beyaz’ yalan, ara sıra hassas bir detayı dile getirmeyi ihmâl etmek, umutları kırmanın bir faydası olmadığını gördüğünüz zamanlarda hatalı bir cesaretlendirme, ve liste böylece uzuyor. Yalan‘da, Sam Harris acımasızca –ama pragmatik olarak- dürüst olmanın faydalarını anlatıyor. Büyük bir etkiye sahip zorlayıcı küçük bir kitap. “

- Tim Ferris


Tıpkı Anna Karenina, Madam Bovary ve Othello’da olanlar gibidir, hayatta olanlar da. Yalanlar, özel yaşamdaki pek çok sapmayı ve kamu yaşamındaki pek çok kötülüğü harekete geçirip ayakta tutar. Kişinin eşini aldatması ve diğer kişisel ihanetler, mâli dolandırıcılık, hükümetlerdeki yolsuzluklar, hatta cinayet ve soykırım, genellikle ek bir ahlâki kusur gerektirir: İsteyerek yalan söyleme.

Yalan’da, çok satan kitapların yazarı ve nörobilimci Sam Harris, başkalarının çoğunlukla yalan söylediği durumlarda, yalnızca doğruyu söyleyerek hayatlarımızda ve toplumda büyük bir ilerleme kaydedebileceğimizi savunur. Harris, “beyaz” yalanların –insanların huzurunu bozmamak için söylediğimiz yalanların– üzerinde durur; çünkü bunlar, en sık aklımızı çelen yalanlardır. Ve genellikle beyaz yalanlar, iyi insanların iyilik yaptıklarını düşünerek söyledikleri yegâne yalanlardır.