بو سؤزلوکده چالیشمیشام، تورک سؤزلری‌نین کؤکنی، کندی اؤزو و تانیق‌لاری یاخود یاخین کؤک‌دن اولان کلمه‌لر آراجی‌لیغی ایله آچیقلانسین. سؤزون، اؤزو دانیشیب، سسلنسین.

اَلینیزدکی کیتابدا(<>بیتیکده)، بیر آنلامدا اولوب(آنلامداش) آما دییشیک سس‌لنن سؤزلرین، آناکؤک‌لرین الده ائتمه‌یه جان آتمیشیق.

تورک دیل‌لرین‌دن درلنمیش سؤزلرین ؛ کؤک آنلام‌لارین اینجلیریک(تدقیق). سؤزلرین بیچیم‌لرین(فورما‌لارین) یارا‌راق ، سس‌لرین و وُرقوُلارین دوشمه‌سینی و یئر دییشمه‌سینی اؤیرنه‌رک، سؤزلرین قوهوم‌لوغونو، ایچ آنلام بیرلیغینی جانلاندیرمیشیق. تورک ائللری‌نین باشقا باشقا اؤلکه‌لرده یاشادیق‌لاری و داها، باشقا قونشولوق‌لاردا اولدوق‌لاری دولاییسییلا، دیل‌لرینده جان‌لانان سؤزلر، سس دییشمه‌لرینه اوغرامیش و 'سؤزون قاب‌لاریندا، قالیب‌لاریندا دییشیک‌لیک‌لر تاپیلمیش‌دیر. بوردا بیر سؤزون دییشیک سسلنمه‌سینه باخمایا‌راق ، بو سؤزلرده کؤک آنلام بیرلیگی تمل توتولموشدو. سؤزوموزده جان ، دین(روح) بیرلیگینی الده ائلمه‌یه تاپینمیش‌دیر.

چاغداش سؤزلوک‌لرده بیر نئچه سؤزون آینی کؤک‌دن اولدوغونو گؤرمویه‌رک، بو سؤزلری باشقا دیل‌لره سپه‌له‌ییب کؤکلمیش‌لردی، بو قازامات‌لی؛ اوچوروم‌لو سورون‌دان چکینمک و کؤک‌دن ساپینان یول‌لارین داشلاماق اوچون، آلتدا آدی چکیلن کیتاب‌لاردان تانیک‌لار آلدیق. گئرچگین اینجه، دایاق‌لی یول‌لارین اوغورلاییب، سس دییشمه‌نین توزلو دوزاخ‌لی تورونا دوشمک‌دن قاچیندیق. یازیغ اولسون اولاراکی(او عالیمله‌رکی) اؤز دیل‌لری‌نین سامبال‌لی، کؤک‌لو کلیمه‌لرین آیری دیل‌لرده کؤکله‌یه‌رک، تورک دیلینی کؤکلمک ساوینماسیندادی‌لار.

سس قونوسونا گلدیکده، سس دییشمه‌لری‌نین، کؤک‌دن یای‌دیران ائتگی‌سین‌دن قاچینماق اوچون، سؤز باشینداکی "غ. ک. گ" سس‌لرینی "ق" ایله گؤستردیک. اؤرنک: - "گئد" سؤزونو "قئد" ده. – "کابا" سؤزونو "قابا" دا آراماق گرک.

سؤز باشی اولان "د" سسینه گلدیکده، "ت" سسی کؤک سس گؤتورولدو. دئمک، "داد" سؤزو اوچون "تات" آ باخمالیییق.

دئمک بو سؤزلوکده، آچیق، یومشاق "ک"، تورکیه تورکجه‌سینده چوخون ایشلنن قاپا‌لی قورو "ک" یا قارشی، اوستونلوک "ق" یا وئریلدی.

بو سؤزلوک منیم اَل ایشلریم ساییلیر. تکجه ایستییم بونون چاپین‌دان آراشدیریجی‌لارین اَلینه چاتدیرماغیمدی. کؤمک‌سیز اولدوغوم‌دان، بو کیتابین تامام ایشلری -تایپی، دوزلیشی، ...منیم اوستومه دوشوبدو.

بو کیتاب‌دان هر چئشیت دَیرلنمه، هامی اوچون سربسدی.

حسن بی هادی

تبریز

کیتاپدا ایشلنن سیمگه‌لرین آچی‌سی (آچاری):

< کؤک گؤسترن

> کؤک‌دن تؤرنَن

<> کؤک بیرلیگین گؤرستیر،

مئت < مئتاتئز : سس‌لرین یئر دییشمه‌سی. اؤرنک : سیک < مئت > کیس. - قاش < مئت > شاق.

سؤزلرین یانیندا ایشلنن سایی‌لارین آچیقلاماسی:

.-1. تورکیه. -2. آذربایجان. -3. باشقورد. -4. قازاق. -5. قیرقیز. – 6. اؤزبک. - 7. تاتاریستان. -8. تورکمن. -9. اویغور. -09. درلمه سؤزلوگو. (– در : درلمه سؤزلوگو). 10. یاکوت .-11. قاراچای.-12. مونقول.-13. اورال آلتای. -14. خوارزم. -15. کوموق. -16. سنگلاغ. -17. تووا. – تاراما : تاراما سؤزلوگو. - کا : محمود کاشغارلی توپ‌لوسو. - اندلوسی : کیتابی الادراک للسان اتراک